Επιστροφή από το πανηγύρι, π. 1865-1872

Ο Νικηφόρος Λύτρας θεωρείται ο θεμελιωτής της Σχολής του Μονάχου και ως καθηγητής στο Σχολείο των Τεχνών, όπου διορίστηκε το 1866, μετά την επιστροφή του από το Μόναχο, μόρφωσε γενιές Ελλήνων ζωγράφων.

Ας δούμε μια χαρακτηριστική ηθογραφική σκηνή του Νικηφόρου Λύτρα. Μια οικογένεια, ο πατέρας, η μάνα και τα δυο τους παιδιά επιστρέφουν από ένα πανηγύρι στην Πεντέλη. Είναι χειμώνας, αφού τα δέντρα είναι γυμνά. Όλοι φορούν τις γιορτινές τοπικές φορεσιές τους. Ο πατέρας κάθεται πάνω στο γαϊδουράκι, που είναι στολισμένο με πλουμιστές κουβέρτες και παίζει το λαγούτο. Από το σαμάρι κρέμεται ένα φλασκί για το κρασί. Η μάνα ακολουθεί πεζή με το μικρότερο παιδί στους ώμους, το οποίο κρατάει ένα κουλούρι από το πανηγύρι. Το μεγαλύτερο αγόρι περπατά πλάι στη μητέρα και συνοδεύει τους ήχους του λαγούτου με τη φλογέρα του. Ένα χαρούμενο σκυλί προηγείται της συντροφιάς. Η εύθυμη συντροφιά κατηφορίζει από το λόφο και κατευθύνεται προς το θεατή. Αισθανόμαστε ότι σε λίγο θα βγουν από το κάδρο και θα μπουν στο δικό μας πραγματικό χώρο. Το κέφι τους μας το μεταδίδουν κι εμάς: τα ζωηρά χρώματα, άσπρα, κόκκινα, μαύρα και χρυσαφιά ταιριάζουν με τη χαρούμενη ατμόσφαιρα της σκηνής. Ο Νικηφόρος Λύτρας τη ζωγράφισε με πολύ μαεστρία και ακρίβεια, αποδίδοντας το χαρακτήρα και τα αισθήματα κάθε προσώπου.